Column: “Mobiel internet, een stenen tijdperk”

Draadloos internet, wifi, maakt in Nederlandse huishoudens snel opgang, maar algemeen gebruik van mobiel internet via landelijk dekkende mobiele telecomnetwerken is nog ver te zoeken. De geschiedenis van het 'vaste internet' bevat nuttige lessen.

Winkelier: "Een abonnementje internet? Dat kan. De downloadsnelheid is ongeveer 20 kilobyte per seconde. Ja, dat is ongeveer 50 keer lángzamer dan uw goedkope ADSL-abonnement. Dat kost dan ook slechts 90 euro per maand. Als u dat liever heeft, heb ik ook nog een abonnementje met 3 kilobyte downloadsnelheid. Dat kost u maar 25 euro per maand." Zo zou ongeveer een gesprek kunnen gaan tussen een winkelier en een klant die op een willekeurige dag een telecomwinkel binnenwandelt en vraagt naar de mogelijkheden van mobiel internet.

Overal mobiele netwerkapparaten
Nederlandse consumenten zijn verwend wat internetten via de telefoonlijn of kabel betreft. Maar er zal nog heel wat moeten gebeuren voordat we massaal de mobiele telefoon of laptop pakken om via GPRS, Edge of UMTS te internetten. De prijzen zijn voor de gewone consument te hoog voor alledaags mobiel surfen.

Studenten aan HBO's en universiteiten moeten tegenwoordig verplicht een laptop aanschaffen om de colleges te kunnen volgen. Die laptops zijn uitgerust met wifi-antennes en bieden de mogelijkheid draadloos te internetten. Nieuwe generaties mobiele telefoons ondersteunen behalve GPRS ook steeds vaker nieuwe Edge- of UMTS-netwerken. Telefoonmaker Nokia ziet het veel goedkopere en snellere wifi sterker aan belangstelling winnen dan het duurbetaalde telecomnetwerk UMTS. De Finnen brengen volgend jaar mobieltjes op de markt met ingebouwde wifi-antennes.

Het is duidelijk wat de telecomfabrikanten willen: iedereen moet waar dan ook draadloos toegang tot internet hebben, ongeacht via welk netwerk. De apparatuur is er gereed voor. Helaas voor de consument leven de mobiele telecomaanbieders nog in het stenen tijdperk.

Vroeger op het vaste internet
Even een stapje terug. Halverwege de jaren negentig ontstonden in Nederland de eerste internetproviders. Planet Internet bijvoorbeeld bracht internet aan de man via maandabonnementen waarvoor men een x-aantal uur toegang tot internet kreeg. Degene die de limiet van die bundel overschreed, moest per uur een bedrag bijbetalen. Dat kwam bóvenop de tikken die men aan KPN betaalde. Kassa voor de provider.

Komt dit bekend voor? Aanbieders van mobiele telefonie gebruiken nog steeds het type tarievenstelsel dat dateert uit een andere eeuw.

Nog een vergelijking uit de oude doos. Het internet heeft in goed tien jaar een snelle opkomst gemaakt. Maar als het aan Microsoft had gelegen, was het internet niet zo open geweest als het nu is. In eerste instantie zag het bedrijf helemaal niets in het web, maar ging onder druk van browsermarktleider Netscape (waaruit Firefox als een feniks uit de as herrees) toch 'aan internet doen'. Microsoft trachtte zich internet toe te eigenen. Ze begon een portaalsite die uit moest groeien tot Microsofts versie van internet. Deze besloten omgeving heette MSN Network. Microsoft zou bepalen wat wel en niet op internet zou komen. Die eigendomsclaim op het web bleek niet te werken en het bedrijf maakte MSN tot wat het nu is, een open portaalsite. De Amerikaanse provider AOL stapte dit jaar ook eindelijk af van die insluitingsgedachte.

Komt dit bekend voor? De mobiele versies van het besloten internet heten tegenwoordig I-mode, T-Zones en Live! Mobiele telecomoperators trachten te bepalen wat hun mobiele surfers wel en niet te zien krijgen door een voorselectie te maken van interessante webpagina's.

VoIP verboden
T-Mobile is de eerste die van dit idee afstapt en volledige webtoegang geeft, maar vooralsnog enkel bij PDA-achtige producten. T-Mobile zegt 'het datagebruik via haar netwerken te stimuleren.' Toch snapt ze het nog niet helemaal.

T-Mobile gaf onlangs in Duitsland aan, net als Vodafone en E-Plus, één type toepassing te weren van haar mobiele netwerken: VoIP-applicaties. VoIP staat voor Voice over IP, anders gezegd: internettelefonie. Van de mobiele aanbieders mag je alles doen via internet, behalve ... bellen. Vanuit hun perspectief bekeken is dat niet zo vreemd. Klanten bellen dan immers niet meer via de gewone telefoonlijn, maar via de dataverbinding. Maar ook deze verandering hebben we al eerder gezien. Exploitanten van vaste netwerken zien de omzet uit telefoontikken al jaren fors teruglopen. De eerste reden is dat mensen steeds meer mobiel bellen en de tweede dat men geen inbelinternet meer heeft, maar ADSL voor een vast bedrag per maand.

Niet het netwerk is belangrijk
In Nederland zijn er op dit moment zo'n 40 mobiele telecomaanbieders actief op de markt. Allemaal concurreren ze feitelijk om dezelfde klanten met dezelfde producten: sms en telefonie tegen een lage prijs. Degene die werkelijk een concurrerend onderscheid wil maken, kijkt vooruit. De toekomst ligt in mobiel dataverkeer, telefonie is een gepasseerd station.

Begin deze eeuw vroeg men zich af waar je in vredesnaam al die ADSL-bandbreedte voor kon gebruiken (een Basic-abonnement was 512 kbps). Nu, krap 5 jaar later, downloaden consumenten televisieseries via iTunes naar hun iPod Video en 'Mac TV', downloaden complete televisieseries via BitTorrent en creëren eigen videoportalen op sites als YouTube. De toepassingen kwamen vanzelf naarmate de ADSL- en kabeltarieven omlaag gingen en meer consumenten breedband namen.

Mobiele operators hebben het geluk dat ze niet meer op de ontwikkeling van mobiele toepassingen hoeven te wachten. Ze hoeven enkel de poorten van hun besloten portalen open te gooien. Bedrijven als Google en Yahoo hebben batterijen aan programmeurs in dienst om toepassingen voor mobiele telefoons en PDA's te ontwikkelen. Een signaal dat ons nog veel te wachten staat, is het feit dat Yahoo onlangs een topontwikkelaar bij Nokia wegkocht.

Vaste prijzen
En nu, terug naar het begin van het verhaal. Mobiele data-abonnementen met een flat fee-prijs van alles hoger dan 30 euro per maand zijn iets van vorige eeuw. Mobiele telecomoperators belemmeren de ontwikkeling van nieuwe producten en diensten en wekken niet de belangstelling van de consument voor dit soort diensten.

Een voorstel: noem GPRS-abonnementen 'Internet Lite', UMTS 'Internet Basic', wifi 'Internet Plus' en turbo-UMTS HSDPA 'Internet Advanced' of iets van die strekking. En ga vaste maandprijzen rekenen, onbeperkt internetten per maand voor een vast bedrag, en verwijder de muren rondom de mobiele portalen.

Om toch extra omzet te genereren krijgen de contentproducten uit de portaalsites het stempel 'premium-product', "alleen bij ons verkrijgbaar". Doet Versatel immers niet hetzelfde met Eredivisie Voetbal? Sites als Sugababes/Superdudes, Flickr en chatprogramma Trillian hanteren vergelijkbare prijsstellingen: de basisdiensten zijn gratis en klanten betálen voor extra opslagruimte, dataverkeer of meer gebruiksmogelijkheden.

De klant is in deze toekomst de winnaar: geen ondoorzichtige tarievenstelsels meer voor mobiel internet maar vaste bedragen.

Erwin Boogert, 17 oktober 2005

Erwin Boogert is journalist bij verscheidene technologiepublicaties en schrijft deze column op persoonlijke titel