Column: “Tweehonderd kanalen en niets op televisie?”

Eigenlijk was het vroeger beter. Althans, als het om televisie kijken gaat. Je wist wat er op welke zender hoe laat was en de dag erna sprak iedereen er over. Nu niet meer. We beschikken binnenkort over honderd of tweehonderd televisiezenders en kunnen dan nog zeggen dat er niets op televisie is geweest of iets gemist hebben.

Tot 1988 was televisie kijken makkelijk. Je keek of naar Nederland 1 of naar Nederland 2. Iedereen had zo ongeveer hetzelfde gezien en kon met collega's, buren en familie spreken over wat er gisteren op tv was. Met de opkomst van commerciële zenders en digitale televisie behoort dat gekeuvel tot de verleden tijd, op uitzonderingen na als Boer zoekt Vrouw, Idols en Big Brother. Niet voor niets haalt John de Mol Big Brother weer van stal om zijn nieuwe televisiezender komende zomer met veel kabaal onder de aandacht te brengen.

Maar of De Mol voor de langere duur kijkers aan zijn kabelzenders en digitale zenders weet te binden, hangt mogelijk van een heel ander medium af: de televisiegids.

Telecombedrijven, kabelbedrijven en een miljardair investeren in Nederland ieder honderden miljoenen euro's in nieuwe technieken om televisie naar de kijker te brengen. Versatel biedt sinds kort voor 40 euro per maand ADSL2+-verbindingen aan en een voetbalzender. KPN en de kabelaars bieden digitale televisie. Het theoretisch aantal zenders dat men aan kan bieden is, omdat het digitaal is, nagenoeg oneindig. Honderden zenders via een afstandsbediening zijn al lang geen utopie meer.

De consument is winnaar en verliezer. Men is niet meer afhankelijk van het aanbod van de kabelzender en kan overstappen naar een telecombedrijf voor zijn televisieabonnement. Concurrentie is goed voor de prijs. Maar netto lijkt de winst vooralsnog klein. Ongeacht de aanbieder, ze willen allemaal hetzelfde aanbieden: Nederland 1 tot en met 3, de commerciële Nederlandse omroepen, muziekzenders, Arabische, Belgische, Duitse en Engelse televisie, filmkanalen, sport-, actualiteiten- en documentairezenders en een dagelijks portie sex op tv.

Daar komt nog eens bij dat de publieke en commerciële omroepen op basis van hun gedigitaliseerde archieven nieuwe themazenders beginnen. Die gaan over bijvoorbeeld tuinieren, koken of geschiedenis en zijn enkel via een digitale settopbox te bekijken. Dat is een soort modem dat de digitale signalen uit de kabel of internet filtert. Dit al behoorlijke grote zenderpakket kan voor weinig geld tot in het oneindige worden aangevuld met live en on demand televisie. En om het scala digitale zenders verder te verrijken willen ook uitgevers als Sanoma en De Telegraaf televisie gaan maken.

Kortom, steeds meer programma’s terwijl men gemiddeld steeds minder uren per dag televisie kijkt.

Maar hoe weet je in die stortvloed aan zenders nog wat er wanneer op televisie is? Iedereen kijkt naar iets anders. Goedbedoelde tips ten overvloede ("Heb je dat nog gezien?"), maar tijd tekort om alles te kunnen zien.

De programmagidsen van de omroepen en kranten bieden nog enige uitkomst. Maar wie bladert er nu werkelijk 8 pagina's of meer met kleine lettertjes en karige beschrijvingen door om een leuk programma te zoeken?

Wat echt nodig is, is een goede elektronische programmagids (EPG). En dan niet de EPG's die in de settopboxen zitten gebouwd. Die durft niemand met goed fatsoen aan zijn oude moeder te laten zien. Deze lelijk vormgegeven programmaoverzichten vertellen enkel wat er nu en straks op welke zender te zien is. Dat vertelt de kijker nog steeds niet of er ook iets interessants voor hem is.

Bovendien missen de EPG's een belangrijke functie: een manier om commentaar achter te laten in de gids. Settopboxen moeten signalen terúg kunnen geven aan de programmamaker via de afstandsbediening. De techniek hiervoor ontwikkelt zich bij met rasse schreden in die richting.

In de Verenigde Staten bestaat een bedrijfje dat grote DVD-verhuurketens het vuur aan de schenen legt. Netflix verhuurt, net als megaketen Blockbuster, DVD's. Netflix heeft echter geen enkele winkel in geen enkele winkelstraat. Ze verstuurt alle gehuurde DVD's per post tegen een aantrekkelijk tarief. Het bedrijfje onderscheidt zich van haar concurrenten door de wijze waarop klanten elkaar nieuwe video's aanbevelen.

Via internet kunnen DVD-kijkers met 1 tot en met 5 sterren aangeven of ze een goede of slechte DVD zagen. Die gegevens worden centraal opgeslagen en zijn te bekijken door andere internetters. Op die wijze ontstaat per kijker een 'smaakprofiel'. Op basis van die informatie raadt Netflix zijn klanten nieuwe en klassieke films aan: "Mensen met een vergelijkbaar smaakprofiel keken ook naar deze films". Bol.com verkoopt op dezelfde wijze boeken (voorbeeld), dvd's en cd's. Dat zijn, net als televisieprogramma's, bulkproducten.

Juist het feit dat consumenten feedback geven, bepaalt op internet de populariteit van diensten. eBay zou niet zo groot zijn als gebruikers de reputaties van verkopers niet konden zien. Kieskeurig.nl is een handige en betrouwbare catalogus, omdat anderen hun meningen over nieuwe aankopen geven. En de discussiegroepen van technologiesite Tweakers.net stromen over vanwege de inhoudelijke discussies en beoordelingen van software en hardware.

Om terug te keren naar televisie. Naar 'Tussen Kunst & Kitsch' kijken gemiddeld meer dan 1 miljoen mensen. Ze zijn geïnteresseerd in de boedel van anderen en wat die spullen waard zijn. Maar welke tv-gids raadt diezelfde spullenkijkers aan om op zondag naar SBS6 te kijken, naar 'Rommel of Rijkdom'? En wie weet dat BBC tijdens het middaguur 'Cash in the Attic' en 'Bargain Hunt' uitzendt? Ook gezien de populariteit van Marktplaats.nl en Speurders.nl zijn er zat Nederlanders die naar de tweedehands spullen van anderen willen kijken.

Avro, Kro en Ncrv exploiteren op internet TVgids.nl, een elektronische programmagids. De gids is tot op zekere hoogte te personaliseren. Gebruikers kunnen aangeven in welke zenders, genres en kijktijden ze geïnteresseerd zijn. Vervolgens krijgen ze een 'kijkadvies op maat'. TVgids.nl linkt naar de discussieforums van TVMonster.nl, een internet webkroeg om over programma's te praten en ze cijfers te geven. Maar geïntegreerd zijn die sites niet, 'slimme' adviezen worden niet gegeven, laat staan dat ze via de afstandsbediening van de televisie zijn te bedienen.

Met de komst van digitale televisie en de schier onbeperkte keuze aan zenders en programma's rijst de behoefte aan een gids, een echte televisiegids die goede inhoudelijke tips geeft over wat je wel en niet moet zien. Als John de Mol een echte televisieman is dan maakt hij ook ... een televisiegids. Als een big brother kan hij laten vertellen wat er op televisie is. En och, doe het oog van velen een lol en laat een gedigitaliseerde versie zijn zusje het aankondigen. "Hallo [naam kijker], ik heb nog iets gezien op televisie. Ik denk dat je het wel leuk vindt. Klik maar naar mijn kijktips."

Erwin Boogert

Erwin Boogert is journalist bij verscheidene technologiepublicaties en schrijft deze column op persoonlijke titel